SPAM. Czym jest i jak się przed nim uchronić?

Niechciane wiadomości, które mogą do Ciebie docierać, są nie tylko uciążliwe, ale również niebezpieczne. Przestępcy wykorzystują je do przesyłania wirusów i linków, które prowadzą do podstawionych stron. Czy jesteś w stanie całkowicie uchronić się przed SPAM-em? Jak wykluczyć niechciane wiadomości? Czy spamowanie jest przestępstwem?

SPAM – co to?

SPAM kojarzy się głównie z niechcianymi wiadomościami e-mail, ale możesz je również odbierać w smartfonie. Skąd w ogóle wzięła się ta nazwa? Otóż SPAM pochodzi od… amerykańskiej mielonki wieprzowej – Shoulder Prok and Ham. Skrót ten był również rozwijany jako Stupid Pointless Annoying Messages, co oznacza głupie, bezsensowne, denerwujące wiadomości.

Źródło: Pearl River

SPAM trafia najczęściej do przypadkowych odbiorców. To niechciane wiadomości, które dostajesz tylko dlatego, że Twój adres znajduje się w bazie, najczęściej zgromadzonej nielegalnie. Trafiają one do tysięcy, a nawet setek tysięcy odbiorców. Każdy otrzymuje taką samą wiadomość. Spamerzy rozsyłają je pocztą elektroniczną, SMS-ami, komunikatorami internetowymi i w serwisach społecznościowych.

Jaka jest skala SPAM-u? Według Slicktext w sierpniu 2022 roku Amerykanie dostali 10,9 miliarda spamerskich wiadomości. W grudniu 2021 roku, jak twierdzi Mailmodo, 45,37 proc. wszystkich wiadomości zostało uznanych za SPAM. 2,5 proc. z nich to próba oszustwa lub wyłudzenia, w zdecydowanej większości phishing. Phishing polega na próbie podszycia się pod inną osobę lub instytucję, żeby wyłudzić dane. Często chodzi też o nakłonienie internauty do określonych czynności.

Oto lista 10 państw, które wysłały w ubiegłym roku najwięcej spamowych wiadomości według stanu na 18 października:

• USA – 8,61 miliarda wiadomości;
• Chiny – 8,53 miliarda;
• Rosja – 8,09 miliarda;
• Brazylia – 8,03 miliarda;
• Indie – 7,97 miliarda;
• Niemcy – 7,9 miliarda;
• Czechy – 7,83 miliarda;
• Polska – 7,77 miliarda;
• Bułgaria – 7,73 miliarda;
• Wielka Brytania – 7,71 miliarda.

Polska znajduje się w top 10. Problem jest duży, co potwierdzają też inne dane. Według Statista blisko 50 proc. Polaków dostaje dziennie od 4 do 10 niechcianych wiadomości – chodzi o spam e-mailowy. Ponad 7 proc. odbiera ich powyżej 20 na dobę.

Źródło: Statista

Rodzaje SPAM-u

Jeśli korzystasz z poczty e-mail, to prawdopodobnie spotykasz się z różnymi typami niechcianych wiadomości. Większość trafia do folderu SPAM w skrzynce pocztowej, ale nie wszystkie są przechwycone przez filtry antyspamowe. Jakie są rodzaje SPAM-u?

Reklamy

Są firmy, które przez SPAM próbują pozyskiwać klientów. Wysyłają oferty produktów i usług. Często możesz się spotkać z taką formą reklamy np. tabletek na odchudzanie. Nie musi to być oszustwo, ale nie zmienia to faktu, że to niechciane wiadomości, które nie powinny do Ciebie trafić.

Łańcuszki

Czyli wiadomości, które poruszają ekscytującą historię i zachęcają do przesłania jej dalej. Możesz nawet przeczytać, że jeśli nie zrobisz tego, to przytrafi Ci się coś złego. Poza tym, że to wiadomość SPAM, nie są one przeważnie szkodliwe, chyba że oczekują czegoś dodatkowo, np. wpłaty pieniędzy na wskazane konto.

E-mail Spoofing

Jeden z najniebezpieczniejszych rodzajów SPAM-u. Te działania są związane z oszustwami typu phishing. Internetowi przestępcy próbują się podszyć – najczęściej pod znaną firmę. Przeważnie chodzi o banki, serwisy aukcyjne i ogólnie usługi, które są bardzo popularne, powszechnie wykorzystywane.

Hoaxes

W tym przypadku chodzi o oczekiwane przez odbiorców obietnice. Możesz otrzymać wiadomość, której nadawca twierdzi, że pokaże Ci, jak wzbogacić się w miesiąc albo schudnąć 30 kg w krótkim czasie bez ograniczeń w diecie i ćwiczeń. Celem jest zwrócenie uwagi internauty na stronę WWW, która może zawierać złośliwe oprogramowanie albo służy do zbierania danych.

Wiadomości dotyczące odziedziczenia pieniędzy

To prawdziwa plaga. Otrzymujesz SPAM z informacją, że Twój daleki krewny zapisał Ci spadek. Czeka na Ciebie fortuna, ale żeby ją otrzymywać, musisz coś jeszcze zrobić. Może chodzić o odwiedzenie zainfekowanej strony, wpłatę pieniędzy albo ich wysłanie nadawcy pod określony adres. Najczęściej te wiadomości są bardzo mało wiarygodne – automatycznie przetłumaczone na język polski. Często możesz się również spotkać z prośbą o wpłatę pieniędzy na biedne dzieci głodujące w Afryce.

Pornografia

Możliwości reklamy serwisów pornograficznych są ograniczone, a to bardzo opłacalny biznes, więc prowadzący je często rozsyłają SPAM. Uważaj na takie wiadomości. Możliwe, że zdjęć pornograficznych użyto w e-mailu po to, aby zwrócić uwagę na zawartość. Często samo otwarcie strony z takimi materiałami wiąże się z zainfekowaniem urządzenia wirusem. Nie pozostawiaj w tych witrynach swoich danych. Zdarza się, że taka wiadomość zawiera wyłącznie link z kuszącym opisem.

Jak rozpoznać SPAM?

Twórcy niechcianych wiadomości są coraz bardziej kreatywni. Zdarza się, że e-maile są tak przygotowane, że wyglądają na wiadomość od klienta czy znajomego. Nie istnieje uniwersalny sposób na SPAM. Z czasem coraz łatwiej będziesz rozpoznawać takie wiadomości. Dla twórcy kluczowe znaczenie mają tytuł i nazwa nadawcy. Jeśli jako autor podana jest firma, a już wspomniany tytuł sugeruje reklamę, to prawdopodobnie od razu wychwycisz, że to SPAM. Natomiast jego twórcy działają też inaczej.

Jako nadawcę podają tylko imię, a tytuł re:. Jeszcze gorzej, jeśli jako twórca wiadomości podana jest firma, z której usług korzystasz, a wzywa Cię ona np. do uregulowania zaległości. Kiedy dostaniesz taką wiadomość, od razu możesz się zestresować i pochopnie kliknąć znajdujący się w niej odnośnik, który prowadzi do zainfekowanej strony. Zawsze staraj się zachować spokój. Najpierw oceń, czy na pewno masz do czynienia z prawdziwą wiadomością. Jeśli nie masz pewności, to nie klikaj żadnych linków w e-mailu, tylko zadzwoń na infolinię. Tak upewnisz się, czy coś się dzieje.

Po czym możesz poznać, że masz do czynienia ze SPAM-em? Zwróć uwagę na:

• Treści – czy na pewno są po polsku? Często internetowi przestępcy z całego świata korzystają z automatycznego tłumaczenia w translatorze, a efektem są zdania, które trudno zrozumieć. Zawierają mnóstwo błędów językowych, słowa są źle odmienione i musisz się natrudzić, żeby zrozumieć przekaz. Najczęściej jest to SPAM.
• Sprawdź nadawcę – nie chodzi o nazwę firmy, tylko adres, z którego wysłano maila. Czy końcówka tego adresu zawiera nazwę domeny, z której korzysta ta firma? Jeśli nie, to automatycznie usuń tę wiadomość. Kiedyś banalnie łatwe było podszywanie się pod dowolnego nadawcę – obecnie dzięki dostępnym zabezpieczeniom jest to dużo trudniejsze i rzadziej spotykane.
• Sprawdź linki – czy odnośniki, które widzisz w e-mailu, prowadzą na pewno do strony firmy, która jest nadawcą? Zanim je klikniesz, upewnij się co do tego. Jeśli widzisz dziwny odnośnik, to nie klikaj go.
• Załącznik – najlepiej nie otwieraj pliku, jeśli nie wiesz, kto jest nadawcą. W przypadku gdy to spodziewany dokument, i tak sprawdź go antywirusem. Możliwe, że nadawca wysłał Ci nieświadomie zainfekowane archiwum. Otwarcie takiego pliku może spowodować kradzież danych a nawet uniemożliwić Ci korzystanie z komputera.
• Prośby o podanie danych osobowych lub loginów i haseł – żadna legalna firma nie wyśle Ci maila z takim oczekiwaniem. Znane marki, pod które się podszywano w sieci, wielokrotnie przypominały, że nigdy nie wysyłają ani e-maili, ani SMS-ów z prośbą o takie dane. Zdarza się, że w tych wiadomościach nadawca zachęca do przekazania informacji, bo należy Ci się wypłata ogromnej kwoty. Danych potrzebuje do rozliczenia podatkowego. Oczywiście to próba oszustwa.
• Sprawdź, komu odpowiadasz – może się zdarzyć sytuacja, że w polu nadawcy widzisz dane znanej firmy i jej prawdziwy adres e-mail. Kiedy jednak klikniesz odpowiedź, to w polu adresata znajdzie się inny e-mail. Jeśli te dane się nie zgadzają, to już powód do podejrzeń.

Nigdy nie klikaj odnośników w wiadomości, która wydaje się dziwna. Nie przekazuj poufnych danych, takich jak loginy i hasła czy dane dotyczące karty kredytowej. Sprawdzaj załączniki i rozwiej wszelkie wątpliwości. Masz obawy? Zweryfikuj, czy nadawca rzeczywiście odpowiada za wysłanie tej wiadomości.

Najczęstsze konsekwencje SPAM-u

Strata czasu na usuwanie SPAM-u to najmniejszy problem. Oczywiście możesz takich wiadomości dostawać bardzo dużo, ale obecnie filtry antyspamowe umożliwiają na tyle skuteczną walkę, że tylko niewielka część dociera do adresata. Jeśli korzystasz z darmowej poczty, to prawdopodobnie po zalogowaniu się do skrzynki znajdziesz folder z wiadomościami, które automatycznie oceniono jako SPAM. Warto zaglądać tam od czasu do czasu – filtry nie są idealne i możliwe, że znajdziesz tam oczekiwane e-maile.

Do najczęstszych konsekwencji SPAM-u zaliczamy:

• stratę czasu, szczególnie w przypadku dużej liczby wiadomości;
• ryzyko kradzieży danych, przekazania ich przestępcom;
• zainfekowanie komputera, smartfona czy tableta;
• wykorzystywanie zasobów skrzynki pocztowej na darmo;
• możliwość zapchania skrzynki pocztowej;
• utratę pieniędzy;
• blokadę dostępu do urządzenia.

Jak zablokować SPAM?

Trudno uniknąć niechcianych wiadomości, ale możesz ograniczyć ich liczbę. Jak to zrobić? Jak walczyć ze spamem? Możesz zmniejszyć jego ilość określonymi działaniami:

• Nie umieszczaj adresu e-mail na publicznych stronach – bazy takich adresów są zbierane automatycznie. Jeśli musisz gdzieś podać swój e-mail, to nie używaj znaku @, tylko zastąp go np. (małpka). Ewentualnie – załóż darmową skrzynkę na potrzeby np. danego ogłoszenia.
• Sprawdź, jak firma będzie korzystać z Twojego adresu – zerknij do polityki prywatności. Dowiesz się, do czego będą wykorzystywane te informacje. Możesz zgodzić się lub wycofać zgodę na otrzymywanie e-maili.
• Nie zakładaj kont na podejrzanych stronach – jeśli to zrobisz, to istnieje duże ryzyko, że dane te będą wykorzystywane do wysyłania nieoczekiwanych przez Ciebie wiadomości. Możliwe, że zostaną sprzedane, a nawet pojawią się w miejscach publicznych.
• Wykorzystuj filtry antyspamowe – możesz mieć różne do dyspozycji. Najczęściej da się określić czułość tych filtrów. Im wyższa, tym większe ryzyko, że oczekiwana wiadomość do Ciebie nie dotrze. Dlatego przeglądaj, jakie zostały oznaczone jako SPAM.
• Dodawaj domeny na black listę – w ramach poczty możesz mieć możliwość dodawania konkretnych adresów e-mail, od których nie chcesz dostawać poczty, a nawet ustalić, że w ogóle nie chcesz dodawać wiadomości z adresów w danej domenie.
• Wybierz hosting z odpowiednimi zabezpieczeniami – coraz więcej firm hostingowych proponuje takie jak SPF, DKIM, DMARC. Dzięki nim zmniejszasz ryzyko, że osoby trzecie wyślą wiadomości, z których będzie wynikać, że to Ty jesteś nadawcą. Między innymi sprawdzane jest, czy wiadomość została wysłana z przypisanego do tego adresu IP serwera.

Możliwe, że nie wyeliminujesz SPAM-u w 100 proc., ale każdy krok w kierunku ograniczenia niechcianych wiadomości jest słuszny. Będziesz na nie tracić mniej czasu i unikniesz sytuacji, w której zainfekujesz komputer, a nawet stracisz ważne dane.